زایمان سزارین یک جراحی مهم است که نیازمند مراقبت های خاصی در دوران قبل و بعد از جراحی می‌باشد. بسیاری از مادران پس از عمل سزارین در مورد نحوه مراقبت ها، باید ها و نباید های بعد از زایمان سزارین سوال های زیادی دارند؛ اما جای نگرانی نیست ما در این مقاله قصد داریم تا در مورد مراقبت های بعد از جراحی سزارین و نکاتی که به بهبود حال روحی و جسمی مادر کمک می‌کند صحبت کنیم.
مراقبت های بعد از زایمان سزارین
ساعات ابتدایی پس از جراحی سزارین بسیار مهم هستند و باید ساعاتی که در بیمارستان سپری می‌شوند با حساسیت و نگرش به جزئیات سپری شده تا روند بهبودی به بهترین شکل ممکن ادامه پیدا کند. با رعایت اصول مراقبتی در این مرحله نه تنها درد و ناراحتی های اولیه به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد بلکه باعث بهبودی سریع‌تر نیز می‌شود.
کنترل درد و تجویز دارو های مناسب
در ساعات اولیه پس از سزارین مدیریت درد یکی از اولویت های اصلی مراقبتی است. برای نگه داشتن درد در سطحی قابل تحمل درمانگران معمولا داروهایی تجویز می‌کنند که یا به صورت تزریقی و یا به صورت خوراکی استفاده می شوند. استفاده صحیح و به موقع از دارو های تجویز شده باعث کاهش ناراحتی و جلوگیری از ایجاد استرس فیزیولوژیکی در بدن مادر می‌شود.
تشویق به حرکت زودهنگام
واضح است که زایمان سزارین یک عمل جراحی سنگین محسوب می‌شود، اما استراحت مطلق در رختخواب توصیه نمی‌شود. معمولا 12 الی 24 ساعت پس از عمل، پرستار یا ماما بیمار را تشویق به راه رفتن می‌کنند. به این صورت که از وی می‌خواهند به آرامی نشسته یا چند قدم بردارد. با اینکه در ابتدا برای مادر سخت خواهد بود اما با انجام دادن چنین عمل ساده ای خون به جریان افتاده و از لخته شدن آن جلوگیری می‌شود. همچنین با انجام این عمل روده ها نیز به روند عادی خود بارمی‌گردند.
کنترل ترشحات و علائم حیاتی
در ساعات اولیه پس از زایمان، پرستاران و پرسنل دائما علائم حیاتی مادر مانند فشار خون، دمای بدن، تنفس و نبض بیمار را کنترل می‌کنند. همچنین در این مرحله با بررسی میزان خونریزی و ترشحات رحم تغییرات غیر طبیعی را بررسی می‌کنند؛ چرا که در صورتی که تغییرات غیر طبیعی در طول این مدت اتفاق بیفتد می‌توانند نشانه‌ای از عفونت یا خونریزی داخلی باشند.
مراقبت از زخم جراحی
پس از عمل جراحی یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید انجام شود، نگهداری و مراقبت از محل برش جراحی است. زخم جراحی باید همواره تمیز و خشک نگه داشته شود تا از بروز عفونت و مشکلات دیگر جلوگیری شود. در بیمارستان پرستاران به صورت روزانه زخم را ضدعفونی و مجددا پانسمان می‌کنند. بعد از ترخیص نیز باید توجه داشته باشید که پانسمان به موقع تعویض شود و حتما محل زخم از رطوبت یا فشار مستقیم به دور باشد. بروز هرگونه قرمزی شدید، ترشح چرکی یا احساس گرما، می‌تواند از علائم عفونت باشد و حتما باید با درمانگر در میان گذاشته شود.
رژیم غذایی مناسب
در ساعات اولیه پس از عمل معمولا مصرف مایعات شفاف توصیه می‌شود. نوشیدنی هایی از قبیل آب، آب سیب یا سوپ های رقیق توصیه می‌شود تا دستگاه گوارش فرصت بازیابی عملکرد خود را داشته باشد. زمانی که روده حرکات و توانایی های قبلی خود را به دست می‌آورد و گاز دفع می‌کند، مجاز هستید که رژیم غذایی نرم را آغاز کرده و سپس کم کم غذا های معمولی را مصرف کنید. بهتر است در این دوران مواد غذایی سبک، پر از فیبر و مایعات کافی مصرف شود. مصرف مایعات بویژه آب کافی از بروز مشکلات رایج پس از زایمان، مانند یبوست جلوگیری می‌کند.
شیردهی و ارتباط اولیه با نوزاد
می‌دانیم که بعد از زایمان مادر با درد و احساس خستگی دست و پنجه نرم می‌کند، اما یکی از مسکن های طبیعی که در بهبود حال فیزیکی و روحی مادر تاثیر قابل توجهی می‌گذارد برقراری ارتباط و شروع شیردهی به نوزاد است.
ازجمله احساسات غیر قابل وصف که مادران بعد از زایمان تجربه می‌کنند تماس پوست به پوست با نوزاد است؛ از لحاظ علمی نیز ثابت شده که تماس نوزاد با مادر، باعث افزایش هورمون اکسی توسین شده و با افزایش این هورمون خونریزی رحم به طرز قابل توجهی کاهش یافته و سبب تقویت پیوند بین مادر و نوزاد می‌شود. اگر به دلیل وجود درد یا محدودیت های حرکتی امکان شیر دهی ندارید، می‌توانید با کمک پرستار یا ماما وضعیت مناسب را برای شیردهی پیدا کنید.
مراقبت‌های صحیح پس از زایمان سزارین، روند بهبودی را سرعت می‌بخشد و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری می‌کند. با رعایت توصیه‌های پزشکی، تغذیه مناسب، تحرک به‌موقع و مراقبت از زخم، مادر می‌تواند با آرامش بیشتری دوران نقاهت را سپری کند.
ورزش های بعد از سزارین
ورزش پس از سزارین ممکن است دور از باور یا نگران کننده باشد، اما اگر در زمان مناسب و با اصول صحیح آغاز شود می‌تواند نقش مهمی در تسریع روند بهبودی، کاهش درد های عضلانی و بازگشت بدن به حالت قبلی داشته باشد.
در روزهای ابتدایی پس از عمل سزارین، انجام فعالیت های ساده مانند نشستن در تخت خواب، راه رفتن آهسته و تمرینات تنفسی توصیه می‌شود. این حرکات به ظاهر سبک نقش بسیار مهمی را در بهبود گردش خون، کاهش خطر لخته شدن خون و به کار گیری عضلات بازی می‌کند.
نکات ورزش بعد از زایمان
بعد از گذشت 6 تا 8 هفته و با تایید درمانگر می‌توان کم کم تمرینات سبک را آغاز کرد. ازجمله تمرینات سبک بعد از زایمان سزارین می‌توان به پیاده روی آرام، تمرینات کششی ملایم، تمرینات تقویت عضلات شکم و کف لگن اشاره کرد؛ این تمرینات به طور خاص برای تقویت عضلاتی طراحی شده‌اند که در دوران بارداری و در عین عمل تحت فشار قرار گرفته‌اند و باعث می‌شوند تا از افتادگی رحم یا بی اختیاری ادرار جلوگیری شود.
باید توجه داشته باشید که ورزش های سنگین یا تمریناتی که فشار مستقیم به شکم وارد می‌کنند اکیدا ممنوع هستند. همچنین مادران باید به علائمی مانند درد زیاد، خونریزی یا احساس ضعف توجه داشته باشند و در صورت مشاهده این موارد تمرینات را متوقف کنند و با درمانگر مشورت کنند. در مجموع، ورزش پس از سزارین نباید با هدف کاهش وزن سریع یا بازگشت سریع به فرم بدنی قبل از بارداری انجام شود؛ بلکه هدف اصلی آن کمک به بهبود سلامت عمومی، افزایش انرژی و ارتقای کیفیت زندگی مادر در دوران پس از زایمان است.
مراقبت های قبل از زایمان سزارین
همانطور که مراقبت های بعد از زایمان سزارین حائز اهمیت و حیاتی هستند مراقبت های قبل از زایمان سزارین نیز از اهمیت بالای برخوردارند چراکه با رعایت آنها می‌توان به کاهش اضطراب، افزایش ایمنی جراحی و تسریع در بهبودی پس از عمل جراحی کمک کرد. این مراقبت ها به لحاظ جسمی و روحی برای مادر مهم هستند.
در گام اول، درمانگر معمولاً چند روز قبل از تاریخ تعیین‌شده، آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون، بررسی وضعیت انعقاد خون، نوار قلب جنین و سونوگرافی نهایی را تجویز می‌کند. این بررسی‌ها به اطمینان از سلامت مادر و جنین کمک کرده و جراحی را ایمن‌تر می‌کنند. از نظر روانی، آگاهی از مراحل زایمان، نوع بی‌حسی و روند بهبودی پس از عمل نیز باعث کاهش اضطراب و آمادگی ذهنی مادر می‌شود. اگر مادر سوال یا نگرانی خاصی دارد، پیشنهاد می‌شود حتما پیش از عمل جراحی با درمانگر یا ماما مطرح کند.
در نهایت، تهیه مدارک پزشکی، آماده‌سازی وسایل مورد نیاز برای بستری، همراه داشتن لباس راحت، پوشک نوزاد، لباس زیر مناسب برای شیردهی و همراهی یک شخص مطمئن، از جمله موارد مهمی هستند که نباید در روز عمل فراموش شوند.
جمع بندی
زایمان سزارین نیازمند مراقبت های ویژه قبل و بعد از عمل است. با رعایت توصیه‌های پزشکی، تغذیه مناسب، تحرک به‌موقع، مراقبت از زخم و برخورداری از آمادگی ذهنی می‌توانید روند بهبود سریع تری داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد مراقبت های پس از زایمان و دوره های ورزشی پس از زایمان سزارین به سایت فاطمه آبادی مراجعه کرده و یا با مشاوران ما در ارتباط باشید.
