یکی از مهمترین گام‌ها برای آگاهی از روند بارداری و افزایش شانس باروری، داشتن شناخت کافی از سلامت فیزیولوژیک بدن است. این سلامت، در بخش‌های مختلفی از بدن تعریف می‌شود که عملکرد هماهنگ و صحیح آنها نقش کلیدی در تجربه یک باروری طبیعی و موفق دارد. تخمک گذاری تنها یک اتفاق در چرخه قاعدگی نیست بله فرایندی کلیدی است که دانستن زمان وقوع آن، علائم و نحوه عملکرد آن در تصمیم گیری های مهم مانند بارداری نقش بسیار مهمی را بازی می‌کند.
بسیاری از خانم‌ها بدون آن‌که دقیقاً بدانند چه اتفاقی در بدن‌شان در حال وقوع است، با نگرانی‌هایی مانند تاخیر در قاعدگی، دشواری در بارداری یا بی‌نظمی‌های هورمونی مواجه می‌شوند. این در حالی است که با شناخت صحیح و اصولی چرخه تخمک‌گذاری می‌توان کنترل بهتری بر وضعیت باروری و تنظیم عملکرد هورمونی بدن داشت. در این مقاله قصد داریم به‌طور کامل درباره تخمک‌گذاری صحبت کنیم و هر آنچه را که برای درک بهتر این فرآیند نیاز دارید، را ذکر کنیم تا مسیر هموار تری را جهت شناخت بهتر بدن خود طی کنید.
تخمک گذاری چیست؟
در توضیح ساده روند تخمک گذاری باید گفت تخمک گذاری یا Ovulation به فرایندی گفته می‌شود که در آن یکی از تخمدان ها تخمک بالغ را آزاد می‌کند. تخمک آزاد شده از طریق لوله فالوپ حرکت کرده و در صورتی که در این مسیر با اسپرم برخورد کند احتمال بارداری وجود خواهد داشت؛ این تخمک گذاری معمولا در اواسط قاعدگی رخ میدهد یعنی حدودا 14 روز قبل از شروع دوره بعدی قاعدگی در چرخه 28 روزه، تخمک گذاری در بدن بانوان به کمک دو هورمون LH و FSH انجام می‌شود این دو هورمون از بخشی از مغز به نام هیپوفیز ترشح می‌شوند و وظیفه آماده کردن تخمدان برای آزاد کردن تخمک را دارند. درست قبل از تخمک‌گذاری، مقدار هورمون LH به‌طور ناگهانی بالا می‌رود و همین موضوع باعث آزاد شدن تخمک می‌شود.
تخمک گذاری بخش اصلی چرخه بارداری است چرا که بدون آن امکان بارداری به صورت طبیعی امکان پذیر نیست. به همین دلیل افرادی که قصد بارداری دارند و یا از اختلالات هورمونی رنج می‌برند باید در مورد جزئیات زمان تخمک گذاری از اطلاعات لازم را کسب کنند.
علائم تخمک گذاری
برای تشخیص زمان دقیق تخمک گذاری باید به نشانه هایی که بدن به شما نشان میدهد با کمی دقت توجه کنید. با آگاهی از این علائم می‌توانید زمان باروری خود را بهتر بشناسید و در صورتی که تمایل به باردار شدن دارید برنامه ریزی دقیقی را مبنی بر آن داشته باشید.در ادامه این مقاله مهمترین علائم تخمک گذاری را شرح می‌دهیم:
تغییر در ترشحات واژن
برای اینکه بتوانید به درستی زمان تخمک گذاری خود را برنامه ریزی کنید باید بدانید که در روز های نزدیک به تخمک گذاری ، ترشحات واژن شفاف‌تر، لغزنده‌تر و کشسان‌تر می‌شوند. این تغییر شباهت زیادی به سفیده تخم‌مرغ دارد و محیط مناسبی برای حرکت اسپرم فراهم می‌کند.
افزایش دمای بدن
پس از تخمک گذاری دمای بدن کمی افزایش می یابد. این تغییرممکن است تنها نیم تا یک درجه سانتی گراد باشد، اما با استفاده از دماسنج دقیق و ثبت روزانه دما می‌توان تغییرات آن را متوجه شد.
درد یا ناراحتی در قسمت پایین شکم
ممکن است برخی خانم ها در زمان های تخمک گذاری احساس درد خفیفی را در یک طرف شکم خود احساس کنند به این درد میتل اشمرز گفته می‌شود که دردی موقتی و بی خطر است.
افزایش میل جنسی
نزدیک زمان تخمک‌گذاری، بسیاری از زنان افزایش طبیعی در میل جنسی خود احساس می‌کنند که نشان‌دهنده آماده بودن بدن برای بارداری است.
حساسیت سینه ها
در برخی افراد، تخمک‌گذاری با کمی درد یا حساسیت در ناحیه سینه‌ها همراه است که ناشی از تغییرات هورمونی است. با دقت به علائم طبیعی بدن، می‌توان زمان تخمک‌گذاری را تشخیص داد وبا توجه به این اطلاعات برای مدیریت بهتر باروری استفاده کرد.
بهترین زمان تخمک گذاری
معمولا تخمک گذاری در اواسط چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد. به طور تخمینی 14 روز قبل از شروع پریود بعدی البته در نظر داشته باشید که این میزان تخمینی است و برای همه خانم ها با توجه به تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی یکسان نیست و ممکن است کمی جلوتر یا عقب تر باشد. وقتی تخمک آزاد می‌شود فقط حدود 12 تا 24 ساعت زنده می‌ماند. اما اسپرم می‌تواند تا 5 روز در بدن خانم ها زنده بماند به همین دلیل چند روز قبل و در روز تخمک گذاری بهترین زمان برای بارداری محسوب می‌شود. اگر قصد بارداری دارید، داشتن رابطه جنسی در این بازه می‌تواند شانس بارداری را افزایش دهد. برای شناسایی بهتر این روز ها می‌توانید از روش هایی که در ادامه ذکر می‌کنیم استفاده کنید:
- بررسی تغییرات ترشحات واژن
- اندازه‌گیری دمای بدن هنگام بیدار شدن
- استفاده از کیت های تخمک گذاری
- استفاده از اپلیکیشن ثبت پریود
مراحل چرخه قاعدگی و تخمک گذاری
برای اینکه بتوانید فرایند تخمک گذاری را بهتر درک کنید باید در مورد چرخه قاعدگی اطلاعات لازم را داشته باشید. چرخه قاعدگی به‌طور متوسط حدود ۲۸ روز طول می‌کشد، اما این مدت ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. این چرخه شامل چند مرحله است که تخمک‌گذاری یکی از مهمترین آن‌هاست.
فاز فولیکولی
از روزهای ۱ تا ۱۴ شروع می‌شود در این مرحله با شروع خونریزی قاعدگی هورمون FSH باعث رشد فولیکول هایی در تخمدان می‌شود گه هر یک از آنها حاوی یک تخمک هستند. در نهایت یک فولیکول غالب انتخاب شده و به رشد خود ادامه میدهد تا یک تخمک بالغ شود.
تخمک گذاری
فاز تخمک گذاری در روز 14 با افزایش ناگهانی هورمون LH اتفاق می‌افتد که در آن فولیکول غالب می‌ترکد و تخمک بالغ آزاد می‌شود. این تخمک به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند و در این زمان است که، بیشترین احتمال باروری وجود دارد.
فاز لوتئال
فاز لونتال در روزهای 15 تا 28 اتفاق می‌افتد که پس از آزاد شدن تخمک، فولیکول تبدیل به جسم زرد می‌شود که هورمون پروژسترون ترشح می‌کند. این هورمون به ضخیم شدن دیواره رحم کمک می‌کند تا محیط مناسبی برای لانه‌گزینی تخمک بارور شده فراهم شود. در صورتی که تخمک بارور نشود، جسم زرد تحلیل رفته و سطح هورمون‌ها کاهش می‌یابد که منجر به شروع خونریزی قاعدگی و آغاز چرخه جدید می‌شود. با درک بهتر این مراحل می‌توانید زمان دقیق تخمک گذاری خود را بهتر پیش بینی کنید و برنامه ریزی مناسبی را در جهت بارداری و یا کنترل بارداری داشته باشید.
تخمک گذاری نامنظم چیست؟
همانطور که می‌توان از نام آن فهمید تخمک گذاری نامنظم زمانی رخ میدهد که تخمک گذاری در زمان مقرر و طبیعی آن یعنی در چرخه قاعدگی به صورت منظم و با دره های طبیعی اتفاق بیفتد. این وضعیت دلایل مختلفی دارد که در ادامه به مهمترین آنها می‌پردازیم:
- اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- استرس‌های شدید و تغییرات ناگهانی وزن
- بیماری‌های مزمن و مصرف برخی داروها
- مشکلات تیروئید
عدم تخمک گذاری منظم می‌تواند باعث کاهش شانس بارداری و ایجاد مشکلاتی در چرخه قاعدگی شود.
درمان تخمک گذاری نامنظم
درمان تخمک گذاری نامنظم با توجه به دلایل زمینه ای رخ دادن آن صورت می‌گیرد و عموما با مجموعه‌ای از تغییرات سبک زندگی و مداخلات پزشکی است که با هدف بازگرداندن تعادل هورمونی و تنظیم چرخه قاعدگی قابل درمان است.
- تنظیم سبک زندگی: مدیریت استرس، رژیم غذایی متعادل و حفظ وزن مناسب
- درمان دارویی: استفاده از داروهای تحریک تخمک گذاری مانند کلومیفن سیترات تحت نظر پزشک
- مراقبت از بیماری‌های زمینه‌ای: مانند درمان مشکلات تیروئید یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
- پزشکی تخصصی: در موارد پیچیده، ممکن است به روش‌های پیشرفته ناباروری مانند آی‌وی‌اف نیاز باشد
برای اینکه دلیل تخمک گذاری نامنظم را به درستی تشخیص داده و آن را درمان کنید بهتر است با یک درمانگر متخصص در مورد علل و عوامل و عادات غذایی و سبک زندگی خود صحبت کنید تا درمان موثرتری داشته باشید. در نهایت تخمک گذاری یک فرایند بسیار مهم در چرخه باروری است که با شناخت بهتر علائم و زمان آن می‌توانید برنامه ریزی بهتری داشته باشید. برای درمان تخمک گذاری نامنظم و یا اصلاح سبک زندگی و مورادی از این دسته به مشاوران ما در سایت فاطمه آبادی مراجعه کنید.
