زایمان یکی از حساس‌ترین و پراهمیت‌ترین لحظات زندگی هر زوج به شمار می‌رود و معمولاً با تصمیم‌گیری‌ها و احساسات متعددی همراه است. یکی از این تصمیمات، انتخاب روش مناسب برای تولد نوزاد است. معمولا اختلاف نظرهای زیادی پیرامون اینکه زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین بین مادران وجود دارد. بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند تجربه‌ای بدون درد و فشار را پشت سر بگذارند، در حالی که برخی دیگر معتقدند معایب سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی بیشتر بوده و بهتر است تا حد امکان از این روش استفاده نشود. اگر شما نیز در فکر بررسی مزایا و معایب زایمان سزارین هستید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. زایمان سزارین چیست و چگونه انجام می‌شود؟
زایمان سزارین
سزارین یکی از روش‌های جراحی برای تولد نوزاد است که معمولاً در شرایط خاص پزشکی یا به درخواست مادر انجام می‌شود. به طور خلاصه در این روش، ابتدا بی حسی موضعی اسپاینال یا بیهوشی عمومی برای مادر انجام می‌شود؛ فرق این دو در این است که در اسپاینال مادر هوشیار هست و تولد فرزندش را متوجه می‌شود اما در بیهوشی عمومی، مادر کاملا بیهوش خواهد بود. بطور کلی بیحسی اسپاینال ارجح تر است و بیهوشی عمومی فقط در موارد علت دار استفاده می‌شود.
در مراحل بعدی، جراح برشی افقی در ناحیه پایینی شکم ایجاد می‌کند و به تدریج لایه‌های دیگر شکم را بریده و به رحم دسترسی پیدا می‌کند. پس از بررسی موقعیت نوزاد، برشی دیگر بر روی رحم زده می‌شود تا نوزاد به آرامی خارج گردد. پس از تولد، بند ناف قطع می‌شود و جفت از رحم جدا می‌شود. در پایان، تمام لایه‌های بریده‌شده با دقت ترمیم و بخیه زده می‌شوند.
درد زایمان سزارین
تولد نوزاد، چه به صورت طبیعی و چه از طریق سزارین، معمولاً با درد همراه است. این درد ممکن است متفاوت باشد، اما در هر دو حالت، مادر با احساسات و تجربه‌ای پیچیده روبه‌رو می‌شود که با لذت به دنیا آوردن فرزندش آمیخته شده است. بدیهی است برای انتخاب روش جراحی باید حساسیت بیشتری به خرج داد تا بهترین روش را متناسب با شرایط سلامتی مادر و نوزاد استفاده کرد. معمولا مادرانی با شرایط خاص ملزم هستند تا از روش سزارین برای تولد نوزاد بهره گیرند. در غیر اینصورت درمانگر پیشنهاد می‌کند تا از روش طبیعی برای تولد نوزاد استفاده کنند. برای پاسخ به سوال آیا زایمان سزارین دردناک است؟ باید به بررسی تفاوت بین زایمان طبیعی و سزارین بپردازیم از این طریق قادر خواهید بود تا انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.
تفاوت های زایمان طبیعی با سزارین
به طور کلی در زایمان سزارین به دلیل ایجاد برش‌های لایه لایه در شکم و رحم برای خارج کردن نوزاد، مادر درد بیشتر و طولانی‌تری را نسبت به روش‌های دیگر متحمل می‌شود که با قرص‌های مسکن قابل کنترل خواهند بود. زایمان طبیعی و سزارین دو روش اصلی برای تولد نوزاد هستند که هرکدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند:
| مقایسه | زایمان طبیعی | زایمان سزارین |
| خطرات و عوارض | خطرات کمتر نسبت به سزارین | خطرات و عوارض بیشتر |
| مدت زمان زایمان | طولانی تر | کوتاه تر |
| میزان درد و بی حسی | درد بیشتر در طول زایمان | بی حسی و درد کمتر در حین زایمان |
| دوره نقاهت | کوتاه تر | طولانی تر |
| تاثیر بر نوزاد | کمتر، در صورت انجام در زمان مناسب | احتمال مشکلات تنفسی در کیس های خاص |
| امکان برنامه ریزی | ندارد، زمان زایمان غیر قابل پیش بینی | دارد |
| تاثیر بر بارداری های آینده | معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند | افزایش احتمال چسبندگی ها در زایمان های بعدی |
| میزان درد پس از زایمان | درد کمتر | درد بیشتر به دلیل برش های جراحی اما قابل کنترل با مصرف مسکن |
زمان مناسب برای زایمان سزارین
زایمان سزارین در هفته چندم بارداری است؟ همانطور که گفتیم بهترین زمان زایمان سزارین در هفته 39 بارداری است و زود اتفاق افتادن و یا دیر اتفاق افتادن زایمان می‌تواند برای مادر و بچه خطرناک باشد. در هفته 39 بارداری اندام‌های حیاتی نوزاد به طور کامل شکل گرفته‌اند که باعث کاهش خطر در مشکلات تنفسی نوزاد می‌شود. زایمان زودتر از موعد باعث می‌شود که نوزاد دچار برخی عوارض کوتاه مدت مانند: مشکلات تنفسی، مشکلات قلبی، مشکلات گوارشی، اختلال در تنظیم دمای بدن و … شود. بهتر است چند هفته قبل از شروع پروسه زایمان با درمانگر خود درباره اینکه چه روشی برای شما مناسب‌تر است و نوزاد را در معرض خطر کمتری قرار می‌دهد صحبت کنید تا بهترین روش را با آگاهی کامل انتخاب کنید.
دوران نقاهت بعد از زایمان سزارین
دوران نقاهت زایمان سزارین معمولا بین 6 تا 8 هفته زمان می‌برد اما بسته به شرایط سلامتی شما این دوره می‌تواند کوتاه‌تر یا طولانی باشد. در دوران نقاهت زایمان سزارین، بدن مادر دچار تغییرات فیزیکی و روانی متعددی می‌شود و نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد. در ادامه، به نکات مهمی در مورد این دوره اشاره می‌کنیم:
استراحت و تغذیه مناسب
استراحت کافی کمک می‌کند تا بدن شما بعد از این عمل جراحی سخت کم کم ریکاوری شود. بهتر از خانواده یا دوستان برای بازه کوتاهی درخواست کنید تا در مراقبت از نوزاد کمکتان کنند. در مورد اینکه چه مواد غذایی را باید پس از انجام جراحی سزارین مصرف کنید با درمانگر خود صحبت کنید اما مواد غذایی که سرشاراز آهن و پروتئین، باشند به بازسازی سریع‌تر بدن کمک می‌کنند.
مراقبت های روانی
معمولا تغییر خلق و خو و تجربه کردن غم اضطراب یا افسردگی پس از زایمان در مادران شایع است اما به مرور کمتر خواهد شد اگر این احساسات به مرور آرام تر نشدند بهتر است تا با درمانگر شرایط خود را در میان بگذارید. در دوره های آموزشی بعد از زایمان میتوانید اطلاعات کافی در این باره کسب کنید.
مراجعه به پزشک
ده روز بعد از جراحی سزارین، یک ویزیت بررسی و معاینه خواهید داشت که نیاز است به جراحتون مراجعه کنید و اگر بخیه ها کشیدنی باشند در این ویزیت، بعد از بررسی عدم عفونت جراح نخ بخیه را بر میدارد. اگر علائمی مثل درد شدید، خونریزی، التهاب، خروج چرک یا خون از محل بخیه ها داشتید سریع تر با جراح در میان بگذارید.
مراقبت از بخیه ها
مراقبت از بخیه‌ها و حفظ بهداشت در این دوره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. لازم است که بخیه ها را با آب گرم و ملایم شستشو دهید و از دستمال‌های ضد حساسیت برای خشک کردن استفاده کنید. مورد مهمی که درمانگرتان نیز به شما حتما خاطر نشان خواهد کرد این است که، محل بخیه‌ها باید خشک و تمیز باشد و سعی کنید فشار زیادی بر این ناحیه وارد نکرده و از نشستن روی این ناحیه خودداری نمایید.
مراقبت از سینه ها
پس از زایمان سینه ها در موقعیت ملتهبی قرار دارند به همین دلیل بهتر است مراقبت از آنها را جدی بگیرید. اما لازم نیست بعد از هر شیردهی سینه ها را بشورید فقط در صورت زخم شدن میتوانید از پماد های مخصوص ترمیم کننده مثل لانولین استفاده کنید.
خطرات زایمان سزارین
زایمان سزارین هرچند در موارد ضروری، نجات بخش است اما با توجه به اینکه جراحی چالش برانگیزی می‌باشد، می‌تواند خطراتی را نیز با خود به همراه داشته باشد. یکی از این عوارض عفونت در رحم و مثانه است که نیاز به درمان دارویی و یا در برخی موارد بستری مجدد داشته باشد. همچنین در مقایسه با زایمان طبیعی، جراحی سزارین با خونریزی بیشتری همراه خواهد بود و حتی ممکن است مادر نیاز به تزریق خون داشته باشد. در طی عمل نیز احتمال دارد بعضی عضوها مثل مثانه یا روده‌ها نیز آسیب ببینند.
بیحسی یا بیهوشی در زایمان سزارین ممکن است با عوارضی مثل افت فشار خون، تهوع، سرگیجه یا سردرد شدید پس از عمل همراه باشد. در برخی موارد، مادران پس از جراحی دچار چسبندگی‌های داخلی می‌شوند که در بلندمدت می‌تواند منجر به دردهای مزمن یا اختلال در باروری شود. زایمان سزارین همچنین ممکن است بر بارداری‌های آینده تأثیرگذار باشد. (از جمله افزایش خطر پارگی رحم یا محدود شدن امکان انتخاب روش زایمان.)
نوزادانی که پیش از هفته ۳۹ از طریق سزارین متولد می‌شوند نیز، گاه با مشکلات تنفسی موقت مواجه هستند؛ چرا که ریه‌های آنها هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته است. همچنین، دوره نقاهت پس از سزارین معمولاً طولانی‌تر از زایمان طبیعی است و نیاز به مراقبت، مصرف دارو و استراحت بیشتری دارد.
زایمان زودرس
زایمان زودرس زمانی اتفاق میفتد که نوزاد نیاز است که قبل از هفته 37ام بارداری به دنیا بیاید. معمولا زایمانی که تحت تاثیر شرایط خاصی نباشد از هفته 38ام به بعد منتظر شروع درد های زایمانی هستیم. دلیل این اتفاق معمولا با سلامتی مادر و یا جهت چرخش نوزاد در ارتباط است. اما در کل بهتر است، در مورد احتمال وقوع زایمان زودرس با درمانگرتان صحبت کنید. در ادامه به شایع‌ترین عوامل زایمان زودرس می‌پردازیم:
- عفونت ها: عفونت‌های رحم، مثانه یا واژن می‌توانند باعث تحریک انقباضات رحمی شوند.
- بیماری‌های زمینه‌ای مادر: مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت، یا مشکلات کلیوی در مادر می‌توانند باعث زایمان زودرس شوند.
- اختلال در جفت: جدا شدن زودرس جفت یا قرار گرفتن غیرطبیعی آن، یعنی جفت سرراهی از عوامل خطرناک بوده و باعث زایمان زودرس می‌شوند.
- پارگی زودرس کیسه آب: اگر کیسه‌ی آب قبل از شروع دردهای زایمانی پاره شود، ممکن است زایمان زودرس اتفاق بیفتد.
- رحم و یا دهانه رحم ضعیف: نارسایی دهانه رحم یا مشکلات ساختاری در رحم می‌توانند باعث شروع زایمان پیش از موعد شوند.
- بارداری چندقلویی: حاملگی دوقلو یا بیشتر معمولاً فشار بیشتری به رحم وارد می‌کند و احتمال زایمان زودتر از موعد را بالا می‌برد.
- استرس شدید یا سبک زندگی نامناسب: اضطراب، تغذیه نامناسب، استعمال دخانیات یا مصرف الکل در دوران بارداری از عوامل مهم و تأثیرگذار هستند.
- سابقه زایمان زودرس: اگر مادر در بارداری‌های قبلی سابقه زایمان زودرس را داشته باشد احتمال اینکه در بارداری بعدی نیز با این مشکل مواجه شود وجود دارد.
زایمان زودرس می‌تواند تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل جسمی، روانی و محیطی رخ دهد. شناخت این عوامل و پیگیری دقیق مراقبت‌های دوران بارداری، نقش مهمی در پیشگیری از آن دارد. شما میتوانید با بررسی دقیق سابقه پزشکی مادر، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، رعایت سبک زندگی سالم و مراجعه منظم به درمانگر، احتمال بروز زایمان پیش از موعد را تا حد زیادی تحت کنترل داشته باشید.
جمع بندی
با بررسی مزایا و معایب زایمان سزارین میتوانید بهترین روش را برای تولد نوزاد خود انتخاب کنید. همچنین مطمئن شوید که درمانگر شما با توجه به شرایط سلامتی شما کدام روش را پیشنهاد می‌کند. بهتر است طبق نظر ایشان جراحی را پیش ببرید. تصمیم‌گیری به جا و مناسب وهمچنین مراقبت‌های دوران بارداری، به‌ویژه بررسی شرایط سلامت مادر و نوزاد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا بهترین روش زایمان انتخاب شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر درمورد زایمان سزارین و زایمان طبیعی به سایت فاطمه آبادی مراجعه نمائید.
