زایمان یکی از مهم‌ترین و عمیق‌ترین تجربه‌های زندگی هر مادر است. در میان روش‌های مختلف، زایمان فیزیولوژیک به معنای زایمان طبیعی و بدون مداخله‌های غیر ضروری پزشکی شناخته می‌شود. منظور از مداخله های غیر ضروری این است که در فرایند زایمان، درمانگر صرفا مادر را تحت نظر دارد و هیچ تزریقات دارویی به جهت سهولت روند زایمان انجام نمی‌دهد.
در زایمان‌های معمولی، برای کاهش درد یا تسریع روند زایمان، گاهی از مداخلات دارویی مانند داروهای بی‌حسی یا داروهای تحریک انقباض استفاده می‌شود. استفاده از چنین داروهایی شاید در ابتدا به دلیل آرامش اولیه گزینه جذاب و معمولی باشند اما در طولانی مدت با عوارض جانی همراه هستند.
زایمان فیزیولوژیک چیست
زایمان فیزیولوژیک چیست؟ در ساده‌ترین تعریف، روندی است که بدن مادر بدون مداخله غیر ضروری پزشکی زایمان را به طور طبیعی انجام می‌دهد. در این روش، انقباض‌ها، تغییرات بدن و تولد نوزاد با همان روندی پیش می‌روند که در طبیعت برای آن طراحی شده است.
در زایمان فیزیولوژیک، نقش درمانگر یا ماما بیشتر نظارت و حمایت روحی از مادر است و دخالتی در روند زایمان انجام نمی‌شود. هدف این است که مادر در شرایطی ایمن زایمان کند و بدن بتواند مسیر طبیعی خود را دنبال کند. منظور از این مسیر طبیعی، باز شدن تدریجی دهانه رحم تا حدود ۱۰ سانتی متر و آغاز ترشحات موکوسی است که نشانه شروع زایمان به شمار می‌رود.
همان طور که می‌دانیم در زایمان فیزیولوژیک از بی‌حسی یا اپیدورال استفاده نمی‌شود، اما جای نگرانی نیست؛ زیرا روش‌های دیگری برای کاهش درد وجود دارد، که می‌توانند به مادر کمک کنند این فرایند را با آرامش بیشتری پشت سر بگذارد. در ادامه متن به بررسی این روش ها و موارد منع استفاد از این روش خواهیم پرداخت. پس در پاسخ به پرسش زایمان فیزیولوژیک چیست، بهتر است ابتدا با مزایای این روش آشنا شویم.
وقتی پرسیده می‌شود زایمان فیزیولوژیک چیست، یکی از پاسخ‌های اولیه این است که در این روش بدن بیمار سریع‌تر بهبود یافته و به حالت اولیه برمی‌گردد. بسیاری از مادرانی که زایمان فیزیولوژیک را تجربه می‌کنند، دچار پارگی دهانه رحم یا پرینه نمی‌شوند و نیازی به بخیه ندارند. به همین دلیل دوران نقاهت کوتاه‌تر است و توانایی مراقبت از نوزاد زودتر به دست می‌آید. علاوه بر این، کاهش یا حذف مداخلات دارویی خطراتی مانند اختلال در اکسیژن رسانی به جنین، خونریزی شدید مادر، یا حتی پارگی رحم و جدا شدن زود هنگام جفت را کمتر می‌کند و روند طبیعی بدن بدون دخالت‌های غیر ضروری پیش می‌رود. اگر در مورد چگونگی پارگی پرینه در بارداری و راه های جلوگیری از این اتفاق سوال دارید پیشنهاد می‌کنیم، مقاله ما در مورد، ماساژ پرینه در بارداری را مطالعه فرمایید.
زایمان طبیعی فیزیولوژیک
زایمان طبیعی فیزیولوژیک در ظاهر ممکن است شبیه همان زایمان طبیعی به نظر برسد، اما در واقع از نظر علمی تفاوت‌های مهمی دارد. در زایمان طبیعی، احتمال دارد تزریقاتی برای کاهش درد یا تسهیل روند تولد استفاده شوند، در حالیکه در زایمان فیزیولوژیک تلاش می‌شود همه چیز تا حد امکان بدون دخالت و با ریتم طبیعی بدن پیش رود. همین تفاوت کوچک، تجربه مادر را تا حد زیادی تغییر می‌دهد.
یکی از نکات برجسته این روش، زمان انجام آن است. زایمان طبیعی فیزیولوژیک معمولاً در هفته‌های پایانی بارداری، یعنی حدود 39 یا 40 هفتگی، انجام می‌شود. در این بازه زمانی، اندام‌ها و مغز جنین رشد کرده و نوزاد آماده ورود به دنیای بیرون است. در نتیجه زایمان فیزیولوژیک موضوع خطر نیاز به مراقبت‌های ویژه را کاهش داده و سلامت بلند مدت نوزاد را تضمین می‌کند. در مقابل، شرایطی مانند زایمان زودرس می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد که از این مزایا محروم است.
از دیدگاه پزشکی، شرایط محیطی نیز اهمیت بالایی دارد. در زایمان فیزیولوژیک توصیه می‌شود مادر در فضایی آرام و حمایتی قرار گیرد؛ محیطی که نور ملایمی داشته باشد و مادر بتواند با انتخاب پوزیشن های مختلف اعم از نشسته، ایستاده، روی زانو یا حتی در آب گرم بهترین حالت را انتخاب کند تا در فرایند زایمان طبیعی فیزیولوژیک فشار کمتری را متحمل شود.
زایمان فیزیولوژیک بدون بخیه
یکی از ویژگی‌های قابل توجه در زایمان فیزیولوژیک بدون بخیه این است که بدن فرصت کافی دارد تا با ریتم طبیعی خود مراحل زایمان را طی کند. در این روش، چون از داروهای تحریک کننده استفاده نمی‌شود، سرعت باز شدن دهانه رحم و خروج نوزاد هماهنگ‌تر و تدریجی‌تر است. به همین دلیل در بیشتر موارد نیازی به بخیه وجود ندارد. در نتیجه مادرانی که زایمان فیزیولوژیک را تجربه می‌کنند، بهبودی سریع‌تری داشته و دوران نقاهت کوتاه‌تری را پشت سر می‌گذارند.
زایمان فیزیولوژیک بدون درد
تجربه زایمان فیزیولوژیک بدون درد اگر چه به طور کامل ممکن نیست، اما روش‌های متعددی وجود دارد که شدت درد را کاهش می‌دهد و روند زایمان را قابل تحمل‌تر می‌کند.
- تنفس عمیق و منظم: باعث اکسیژن رسانی بهتر و ترشح اندورفین می‌شود که تحمل درد را بالا می‌برد.
- ماساژ کمر و لگن: فشار عضلات را کاهش می‌دهد و آرامش ایجاد می‌کند.
- تحرک و تغییر وضعیت بدن: حرکت یا تغییر پوزیشن به روان‌تر شدن روند زایمان کمک می‌کند.
- قرار گرفتن در آب گرم: باعث شل شدن عضلات و کاهش تنش می‌شود.
- یوگا بارداری: تمرین‌های منظم یوگا بارداری پیش از زایمان به مادر یاد می‌دهد چگونه بدن و ذهن خود را برای کنترل درد آماده کند.
- محیط آرام و حمایت عاطفی: حضور در فضای امن و همراهی نزدیکان، اضطراب را کم کرده و ترشح هورمون‌های آرامش بخش را تقویت می‌کند.
در نهایت، تجربه زایمان فیزیولوژیک به صورت طبیعی هر چند با درد همراه است، اما این درد قابل مدیریت و کنترل است و با استفاده از روش‌های ذکر شده می‌توانید این درد را به حداقل برسانید.
زایمان فیزیولوژیک در آب
زایمان فیزیولوژیک در آب یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش درد و استرس حین زایمان است. در این روش، مادر در یک محیط گرم و آرام مانند وان مخصوص قرار می‌گیرد تا با کمک گرمای آب، عضلات بدنش شل شده و روند زایمان آسان‌تر پیش رود. زایمان فیزیولوژیک در آب به مادر این امکان را می‌دهد که بدون تکیه بر روش‌های کمکیِ رایج، تجربه‌ای طبیعی، آرام و قابل کنترل داشته باشد. مادرانی که زایمان فیزیولوژیک داشته‌اند از مزایای آن به کاهش محسوس درد، آرامش بیشتر و راحت‌تر شدن روند زایمان نیز اشاره کرده‌اند.
مراکز زایمان فیزیولوژیک در تهران
اگر قصد انجام زایمان فیزیولوژیک دارید و به دنبال کلینیک خوب یا درمانگر با شرایط متناسب با شرایط خود می‌گردید، باید بگویم انتخاب مراکز زایمان فیزیولوژیک در تهران این روزها بسیار رایج شده است و گزینه‌های متنوعی پیش رویتان قرار دارد. از بیمارستان‌های تخصصی گرفته تا مراکز زایمان طبیعی و درمانگران با تجربه، همه شرایط برای یک تجربه ایمن و آرام فراهم است. فقط کافیست بر اساس نیازهای شخصیتان، مرکز یا ماماهایی را انتخاب کنید که در طول دوره بارداری همراهتان باشند و به اصول زایمان فیزیولوژیک پایبند بمانند.
فرق زایمان فیزیولوژیک با طبیعی
شاید در نگاه اول اینطور به نظر برسد که زایمان فیزیولوژیک و زایمان طبیعی یکی هستند، اما در واقع فرق زایمان فیزیولوژیک با طبیعی در میزان مداخله و نحوه مدیریت زایمان است. در زایمان طبیعی ممکن است از داروهای مسکن، آمپول فشار یا حتی اپیدورال برای کاهش درد استفاده شود، در حالی که زایمان فیزیولوژیک بدون تکیه بر این ابزارها و تنها با همراهی بدن و شرایط روحی مناسب مادر پیش می‌رود. در واقع، زایمان فیزیولوژیک نوعی زایمان طبیعی است که در آن تلاش می‌شود تا حد امکان، فرآیند تولد نوزاد به صورت کاملاً طبیعی و بدون دخالت‌های بیرونی طی شود.
مراحل زایمان فیزیولوژیک
زایمان فیزیولوژیک مانند دیگر روش‌های طبیعی زایمان، شامل مراحلی پیوسته و منظم است، اما تفاوت اصلی در این است که این روند بدون دخالت‌های غیر ضروری و با تکیه بر توانایی بدن مادر انجام می‌شود. آشنایی با مراحل زایمان فیزیولوژیک می‌تواند به مادر کمک کند تا با آمادگی قدم در این مسیر بگذارد. در ادامه به اختصار مراحل زایمان فیزیولوژیک را شرح می‌دهیم.
- شروع انقباض‌ها: انقباض‌های منظم رحم آغاز می‌شوند و دهانه رحم به تدریج شروع به باز شدن می‌کند.
- فاز فعال: شدت انقباض‌ها افزایش می‌یابد و دهانه رحم تا حدود 10 سانتی متر باز می‌شود تا مسیر تولد نوزاد آماده گردد.
- مرحله فشار: مادر با همراهی انقباض‌ها و تنفس صحیح، نوزاد را از کانال زایمان خارج می‌کند.
- خروج جفت: پس از تولد نوزاد، جفت به صورت طبیعی و بدون نیاز به تحریک دارویی از رحم جدا و خارج می‌شود.
- مرحله مراقبت اولیه پس از تولد: تماس پوست به پوست، شیر دهی اولیه و بررسی وضعیت نوزاد در این مرحله انجام می‌گیرد تا هم از سلامت جسمی اطمینان حاصل شود و هم پیوند عاطفی میان مادر و نوزاد شکل بگیرد.
در نهایت، زایمان فیزیولوژیک باید با آگاهی و همراهی انجام شود تا روندی آرام و ایمن داشته باشد.
هزینه زایمان فیزیولوژیک
هزینه زایمان فیزیولوژیک معمولاً به طور قابل توجهی کمتر از روش‌های دیگر مانند زایمان سزارین است. این تفاوت عمدتاً به دلیل کاهش یا عدم استفاده از داروهای مسکن یا تحریک کننده‌های مصنوعی در روند زایمان است. به علاوه، چون این نوع زایمان به طور طبیعی و بدون نیاز به جراحی انجام می‌شود، هزینه‌های مربوط به مراقبت‌های بعد از زایمان نیز کاهش می‌یابد. در کل، زایمان فیزیولوژیک انتخابی مقرون به صرفه برای بسیاری از مادران است، به ویژه اگر در مراکز تخصصی با تجربه انجام شود که در آنها امکانات مناسب برای پشتیبانی از این فرایند در اختیار مادر قرار دارد.
ورزش زایمان فیزیولوژیک
ورزش زایمان فیزیولوژیک به تمریناتی گفته می‌شود که به مادر کمک می‌کنند تا برای فرآیند زایمان آماده‌تر شود. این ورزش‌ها می‌توانند به تقویت عضلات لگن، کاهش درد و آسان‌تر شدن روند زایمان کمک کنند. تمریناتی مانند تمرینات تنفسی، کشش‌های ملایم و حرکت‌های خاص برای تقویت قدرت بدنی و انعطاف پذیری مفید هستند. با انجام این تمرینات در طول دوران بارداری، بدن مادر قادر است تا به طور طبیعی و بدون نیاز به استفاده از دارو، زایمان فیزیولوژیک را با کمترین استرس و درد تجربه کند. در این روش، هدف اصلی افزایش قدرت بدن و کاهش ترس و اضطراب مادر است، به طوریکه او احساس آمادگی بیشتری برای ورود به فرایند زایمان داشته باشد.
کلاس زایمان فیزیولوژیک
کلاس زایمان فیزیولوژیک، یکی از مهم‌ترین مراحل آماده سازی مادر برای تجربه‌ای ایمن و طبیعی از زایمان است. در این کلاس‌ها، مادر با روند فیزیولوژیک زایمان، تکنیک‌های کنترل درد، تنفس صحیح، تمرینات حرکتی و روش‌های آرام سازی آشنا می‌شود. هدف اصلی کلاس زایمان فیزیولوژیک این است که آگاهی و اعتماد به نفس مادر افزایش پیدا کند تا بتواند زایمان را بدون ترس و اظطراب طی کند. این جلسات معمولاً توسط ماماهای با تجربه یا درمانگرانی برگزار می‌شوند که بر اصول زایمان طبیعی و بدون مداخله مسلط هستند. شرکت در این کلاس‌ها نه تنها دانش مادر را افزایش می‌دهد، بلکه باعث مشارکت هر چه بیشتر پدر در روند زایمان نیز می‌شود.
کلاس زایمان فیزیولوژیک آنلاین
کلاس زایمان فیزیولوژیک آنلاین این امکان را فراهم کرده که مادران به راحتی از خانه خود و بدون نیاز به حضور فیزیکی در کلاس‌ها، با مفاهیم زایمان فیزیولوژیک آشنا شوند. این دوره‌ها معمولاً به صورت ویدیویی یا لایو برگزار می‌شوند و مادران می‌توانند به صورت آنلاین از تجربیات متخصصان بهره برده و سوالات خود را مطرح کنند.
