فیبروم رحم یا همان توده های عضلانی غیرسرطانی رحم یکی از شایع ترین مشکلات در میان زنان در سنین باروری است. این توده ها از بافت عضلانی رحم به وجود می آیند و معمولاً خوش خیم هستند، یعنی سرطانی نیستند و خطر مستقیمی جان فرد را تهدید نمی کند. اما، در بعضی موارد می توانند باعث بروز علائمی مثل درد، فشار، خونریزی شدید یا مشکلات باروری شوند.
فیبروم ها اندازه های متفاوتی دارند؛ از چند میلی متر تا چند سانتی متر، برخی از زنان حتی بدون اینکه متوجه شوند، سال ها فیبروم دارند، چون ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. پزشکان معمولاً وجود فیبروم را در معاینات دوره ای یا سونوگرافی های شکمی و لگنی تشخیص می دهند.
فیبروم رحم چه عوارضی دارد؟
بیشتر فیبروم ها کوچک هستند و مشکلی ایجاد نمی کنند، اما در بعضی افراد می توانند باعث بروز علائم ناخوشایندی شوند. مهم ترین عوارض فیبروم رحم عبارتند از:
- خونریزی شدید قاعدگی و گاهی طولانی تر شدن مدت پریود
- درد یا احساس فشار در لگن، کمر یا پا ها
- افزایش دفعات ادرار یا سختی در تخلیه مثانه به دلیل فشار فیبروم
- یبوست در اثر فشاری که به روده وارد می‌شود
- ناباروری یا سقط مکرر جنین در بعضی موارد
- بزرگ شدن شکم بدون اضافه وزن واقعی
شدت این عوارض بستگی به محل قرارگیری و اندازه فیبروم دارد. مثلاً فیبروم هایی که در داخل حفره رحم رشد می‌کنند معمولاً خونریزی بیشتری ایجاد می‌کنند.
علائم ترکیدن فیبروم رحم
ترکیدن فیبروم رحم اتفاق نادری است، اما در صورت بروز می تواند خطرناک باشد. این وضعیت ممکن است در اثر کاهش ناگهانی جریان خون فیبروم یا پارگی عروق خونی داخل آن رخ دهد. علائم آن شامل موارد زیر است:
- درد شدید و ناگهانی در ناحیه پایین شکم یا لگن
- تب و تعریق
- تهوع یا استفراغ
- ضعف، سرگیجه یا حتی بی هوشی در موارد شدید
- خونریزی داخلی (در موارد نادر)
در صورت بروز این علائم، مراجعه فوری به پزشک یا اورژانس، ضروری است.
عمل فیبروم رحم با لیزر
عمل لیزر یکی از روش های جدید و کم تهاجمی برای درمان فیبروم رحم است. در این روش پزشک از اشعه لیزر دقیق و کنترل شده برای تخریب یا کوچک کردن فیبروم ها استفاده می کند، بدون آنکه به بافت های سالم رحم آسیب بزند. مزایای عمل لیزر:
- عدم نیاز به برش بزرگ جراحی
- خونریزی بسیار کم تر
- دوران نقاهت کوتاه تر
- حفظ بافت رحم و قابلیت بارداری بعدی
البته این روش برای همه نوع فیبروم مناسب نیست. پزشک بر اساس اندازه و محل توده تصمیم می‌گیرد که آیا درمان لیزری گزینه مناسبی است یا خیر.
کیست فیبروم
بسیاری از افراد «فیبروم» و «کیست» را اشتباه می گیرند، درحالی که این دو با هم فرق دارند. فیبروم توده ای عضلانی و سفت است که در رحم رشد می‌کند، اما کیست معمولاً حفره ای پر از مایع است که بیشتر در تخمدان ها دیده می شود.
گاهی ممکن است در یک فرد، هر دو مورد وجود داشته باشد. در چنین شرایطی، تشخیص دقیق از طریق سونوگرافی ضروری است تا پزشک نوع و محل هر ضایعه را مشخص کند و درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
فیبروم رحم در بارداری
داشتن فیبروم لزوماً مانع بارداری نمی‌شود، اما ممکن است در برخی زنان مشکلاتی ایجاد کند. اندازه و محل قرارگیری فیبروم تعیین کننده اصلی است. فیبروم هایی که داخل حفره رحم قرار دارند می توانند:
- احتمال سقط جنین را افزایش دهند.
- باعث زایمان زودرس شوند.
- رشد جنین را محدود کنند.
- در حین زایمان، خونریزی شدید ایجاد کنند.
در مقابل، فیبروم های کوچک یا بیرونی معمولاً مشکل خاصی ایجاد نمی کنند. پزشک در دوران بارداری با سونوگرافی، مرتب وضعیت را بررسی می کند و اگر فیبروم بزرگ شود، درمان محافظه کارانه یا دارویی در نظر می گیرد.
چرا فیبروم ایجاد می‌شود؟
علت دقیق بروز فیبروم رحم هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل زیر نقش مهمی دارند:
- هورمون‌ها: هورمون های زنانه مثل استروژن و پروژسترون رشد فیبروم ها را تحریک می‌کنند.
- ژنتیک: اگر مادر یا خواهر فرد دچار فیبروم بوده‌اند، احتمال بروز آن در فرد بیشتر است.
- وزن بالا: چاقی و اضافه وزن به دلیل افزایش سطح استروژن در بدن، احتمال ایجاد فیبروم را زیاد می‌کند.
- بارداری: بارداری موقتاً ممکن است باعث رشد فیبروم ها شود.
- سن: فیبروم‌ها بیشتر در زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال دیده می‌شوند.
با کاهش سطح استروژن پس از یائسگی، معمولاً فیبروم‌ها کوچک می‌شوند یا علائمشان فروکش می‌کند.
عمل فیبروم رحم چگونه است؟
روش جراحی بسته به اندازه، تعداد و محل فیبروم‌ها متفاوت است. مهم‌ترین روش‌ها عبارتند از:
- میومکتومی: در این عمل فقط فیبروم ها برداشته می‌شوند و رحم حفظ می‌شود. برای زنانی که قصد بارداری دارند گزینه مناسبی است.
- هیسترکتومی: در این روش کل رحم برداشته می‌شود و معمولاً زمانی انجام می‌شود که فیبروم‌ها بسیار بزرگ یا متعدد باشند و درمان های دیگر مؤثر نبوده باشند.
- آمبولیزاسیون شریان رحمی: روشی کم تهاجمی است که جریان خون به فیبروم را قطع می‌کند تا به مرور کوچک شود.
انتخاب روش بستگی به شرایط بدنی، سن، تمایل به بارداری و شدت علائم دارد.
برای فیبروم رحم چی بخوریم؟
تغذیه سالم می تواند نقش مهمی در کنترل رشد فیبروم ها داشته باشد. اگرچه رژیم غذایی به تنهایی درمان نیست، اما می‌تواند شدت علائم را کاهش دهد. پیشنهادهای تغذیه ای مفید شامل موارد زیر است:
- سبزیجات سبز برگ دار مثل اسفناج، کلم و بروکلی که سرشار از آهن و آنتی اکسیدان هستند.
- میوه‌های تازه به‌ویژه مرکبات و توت ها برای کنترل التهاب.
- غلات سبوس دار به جای آرد سفید برای تنظیم هورمون‌ها.
- منابع پروتئین سالم مانند ماهی، مرغ بدون چربی و حبوبات.
- کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده که می‌تواند سطح استروژن را بالا ببرد.
- نوشیدن آب کافی و پرهیز از نوشیدنی های قندی یا کافئین زیاد.
- همچنین مصرف مکمل های آهن برای جلوگیری از کم خونی ناشی از خونریزی های سنگین توصیه می‌شود.
کیست فیبروم رحم
عبارت «کیست فیبروم رحم» در واقع ترکیب دو مشکل جداگانه است: کیست و فیبروم. اگر هر دو هم زمان در بدن وجود داشته باشند، پزشک باید تشخیص دهد کدام یک عامل اصلی علائم است. کیست‌ها معمولاً در تخمدان ها ایجاد می‌شوند و حاوی مایع هستند، در حالی که فیبروم‌ها در عضله رحم هستند و ساختاری سفت تر دارند. در برخی زنان، وجود هر دو می‌تواند باعث درد لگن، بی نظمی قاعدگی یا ناباروری شود. درمان نیز متفاوت است؛ کیست‌ها اغلب با دارو کنترل می‌شوند اما فیبروم‌ها ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. فیبروم رحم یکی از شایع ترین بیماری های زنان است که خوش خیم اما گاهی دردسرساز است. شناخت علائم، انجام معاینات منظم و انتخاب سبک زندگی سالم می‌تواند از رشد و عوارض آن جلوگیری کند. در صورت تجربه خونریزی غیرعادی، درد شدید یا مشکلات باروری، مراجعه به متخصص زنان ضروری است تا درمان مناسب انتخاب شود. درمان فیبروم رحم امروز با روش‌های مدرن، از جمله لیزر و آمبولیزاسیون، بسیار مؤثر و کم خطر شده است؛ پس در خصوص آن نگرانی زیادی وجود ندارد.
